De rijkdom aan plant- en diersoorten in onze ecosystemen vormt de basis van een leefbare en productieve wereld, maar deze fundamenten komen steeds meer onder druk te staan. Klimaatverandering, vervuiling, overexploitatie, habitatverlies en invasieve soorten bedreigen onze biodiversiteit en dus ook de leefbaarheid van onze planeet. Volgens het Global Risks Report 2024 van het World Economic Forum (WEF) behoort biodiversiteitsverlies en het ineenstorten van ecosystemen zelfs tot de top drie grootste risico’s voor de mensheid in het komende decennium. Toch blijft het probleem opvallend afwezig op de radar van bedrijven en beleidsmakers. Wouter Dieleman, Team Lead Business & Biodiversity bij Arcadis, legt uit hoe bedrijven biodiversiteit kunnen omarmen als partner voor een veerkrachtige toekomst.
Biodiversiteit: de stille motor van onze economie
Biodiversiteit biedt ons veel meer voordelen dan we ons realiseren. Het voorziet voedsel en grondstoffen, zuivert water, reguleert het klimaat en voorziet ons van zuurstof. Maar deze onzichtbare 'diensten' worden vaak onderschat. Zo wordt 50% van de zuurstof op aarde geproduceerd door fytoplankton, microscopisch kleine planten in de oceaan. En wist je dat de productiviteit van 92% van alle planten afhankelijk is van een relatie met schimmels. Of dat regenwormen tot een kwart meer opbrengst kunnen zorgen bij bepaalde gewassen? Het zijn vaak onzichtbare soorten die we te weinig naar waarde schatten.
Biodiversiteit is een maat voor de gezondheid van onze ecosystemen. Hoe gezonder onze ecosystemen, des te beter leveren ze diensten aan onze economie en maatschappij. Toch investeren we wereldwijd 140 keer meer in activiteiten die biodiversiteit vernietigen dan in activiteiten die biodiversiteit respecteren. Het resultaat? Sinds 1970 is de gemiddelde populatie van wilde dieren met 73% gedaald. Stel je voor dat onze economie met hetzelfde percentage zou krimpen – het zou een ongekende crisis zijn. Dus waarom voelen we deze urgentie niet als het gaat om biodiversiteit?
Misschien omdat biodiversiteitsverlies een verborgen crisis is. De gevolgen – zoals een instabiel voedselsysteem of een verlies aan kustbescherming – worden vaak pas merkbaar op lange termijn. Maar bedrijven en overheden hebben alle reden om nu actie te ondernemen. Want zonder biodiversiteit valt de fundering van onze economie en maatschappij weg.
Landbouw en steden als voorbeeld
60% van de wereldwijde calorie-inname is gebaseerd op slechts drie gewassen: rijst, maïs en tarwe. Deze gewassen zijn sterk afhankelijk van bestuivers en gezonde bodems die nutrienten aanleveren en water vasthouden. In monoculteren waar irrigatie, bestrijdingsmiddelen en chemische bemesting de norm zijn, verliezen we de biodiversiteit in de bodem. Dit verlies ondermijnt de stabiliteit van ons voedselsysteem en vermindert de weerbaarheid tegen klimaatsverandering.
Ook onze steden en infrastructuur zijn kwetsbaar. Tegen 2050 zal naar schatting 70% van de wereldbevolking in stedelijke gebieden wonen. Voor deze groei hebben we grondstoffen nodig die vaak uit waardevolle natuurgebieden komen. Hierdoor raken kostbare gronstoffen uitgeput. Bovendien verliezen lokale gemeenschappen zo de natuurlijke bescherming tegen overstromingen, en toegang tot zuivere lucht en drinkwater die deze gebieden bieden. En voor bedrijven? Het wordt steeds moeilijker om vergunningen te krijgen, en de kosten van schadeclaims door ontginningsactiviteiten worden groter. Door te werken aan een circulaire benadering van materiaalgebruik, kunnen bedrijven niet alleen toekomstgericht ontwikkelen, maar ook verder verlies aan biodiversiteit voorkomen.
Business as usual heeft geen toekomst
De huidige economische systemen – voedselproductie, infrastructuur, energie – zijn verantwoordelijk voor bijna 80% van de achteruitgang in biodiversiteit. Tegelijkertijd is 50% van de wereldeconomie afhankelijk van natuur en haar diensten (World Economic Forum). Blijven werken zoals we nu doen, is simpelweg niet houdbaar.
Daarom moeten we overstappen naar een natuurpositieve economie, waarin biodiversiteit niet alleen wordt beschermd, maar ook actief wordt hersteld. Het World Economic Forum schat dat een natuurpositieve economie tegen 2030 maar liefst 10 biljoen dollar aan jaarlijkse zakelijke kansen kan opleveren en 395 miljoen jobs kan creëren. Dichter bij huis toont een studie van Natuurpunt, Natagora en WWF eveneens aan dat 1 euro investeren in natuur tot wel 51 euro oplevert.
Voor bedrijven betekent deze omslag niet alleen een veiligere toeleveringsketen en een grotere veerkracht tegen klimaatverandering, maar ook een robuustere bedrijfsvoering en sterkere marktpositie dankzij een betere reputatie.
Hoe kunnen bedrijven biodiversiteit integreren?
De overgang naar een natuurpositieve economie begint bij het vermijden van biodiversiteitsverlies op sites en binnen de waardeketen (No Net Loss). Hier stopt het echter niet: bedrijven kunnen ook actief biodiversiteit verbeteren (Net Gain). Dit kan door herstelmaatregelen, natuurinclusief bouwen of natuurgebaseerde oplossingen te integreren.
Biodiversiteit kan voor bedrijven een cruciale bondgenoot zijn:
Een andere concrete case: één van onze retailklanten schakelde Arcadis in voor de ontwikkeling van een nieuwe site. We beoordeelden de biodiversiteitswaarden vóór en na de bouw en monitorden hoe deze waarden zich de daaropvolgende jaren ontwikkelden. Door te investeren in groendaken, wadi’s en een centraal watergebied, werd er niet alleen ingezet op ontwikkeling van biodiversiteit, maar voldeed het project ook aan specifieke vereisten rond waterwetgeving. Dit project is een voorbeeld van hoe natuurinclusief bouwen verschillende problematieken kan aanpakken, en voordelig kan zijn in vergelijking met traditioneel ingenieurswerk.
Hoe bedrijven hun relatie met biodiversiteit in kaart kunnen brengen en kunnen helpen het tij te keren is niet altijd evident. Of het nu gaat om het vermijden van verlies van biodiversiteit, het realiseren van netto winst in biodiversiteit of het inzetten van natuurgebaseerde oplossingen – Arcadis helpt bedrijven om biodiversiteit te integreren in hun strategieën en projecten.
